ગુજરાતમાં વિધાનસભાની ચૂંટણી આવી છે ત્યારે રાજકીય પક્ષોને ચૂંટણી લડવા માટે અને ખર્ચ કરવા માટે રૂપિયાની જરૂર પડે છે ત્યારે છેલ્લાં પાંચ વર્ષ દરમ્યાન રાજકીય પક્ષોને કરોડો રૂપિયા દાનમાં મળ્યા છે જેને કારણે બીજેપીને બખ્ખાં થયાં છે, સત્તામાં નહીં હોવા છતાં કૉન્ગ્રેસને કમાણી થઈ છે અને ગુજરાતમાં પહેલી વાર ૧૮૨ બેઠક પર ચૂંટણી લડવા પાપા પગલી કરી રહેલા આમ આદમી પાર્ટીને લૉલીપૉપ–પતાસું મળ્યું છે.ગુજરાતના રાજકીય પક્ષોને ગુજરાતમાંથી ૨૦૧૬-’૧૭થી ૨૦૨૦-’૨૧ સુધી મળેલા ફન્ડનો અહેવાલ ગુજરાત ઇલેક્શન વૉચ અને અસોસિએશન ફોર ડેમોક્રેટિક રીફૉર્મ્સે જાહેર કર્યો છે,જેમાં જણાવ્યું છે કે પક્ષો દ્વારા તેમને મળેલા દાન અને થયેલી આવકની વિગતો
ઉપરથી અહેવાલ બનેલો છે.અત્યારે ગુજરાતની ચૂંટણીઓ થવા જઈ રહી છે ત્યારે આ વિશ્લેષણ ગુજરાતમાંથી મુખ્ય પક્ષોને કેટલું દાન મળ્યું છે અને એ કોના દ્વારા મળ્યું છે એ સમજવા માટે કર્યું છે.જોકે ઇલેક્ટોરલ બૉન્ડ યોજના આવતાં બૉન્ડ થકી મળેલું દાન કોણે આપ્યું એનો ખ્યાલ આવતો નથી.રાષ્ટ્રીય પક્ષો અને ક્ષેત્રીય પક્ષો દ્વારા ૨૦૧૬-’૧૭થી ૨૦૨૦-’૨૧ સુધીની કુલ આવક ૧૬,૦૭૧.૬૦ કરોડ રૂપિયા જાહેર કરેલી છે.એમાંથી ૧૨,૮૪૨.૨૮ કરોડ રૂપિયાની આવક ૮ રાષ્ટ્રીય પક્ષોની છે,જ્યારે ક્ષેત્રીય પક્ષોને ૩૨૨૯.૩૨ કરોડ રૂપિયા આવક પાંચ વર્ષમાં થઈ છે.
ગુજરાતમાંથી મળેલા દાનની વાત કરતાં આ અહેવાલમાં જણાવ્યું છે કે ઇલેક્ટોરલ બૉન્ડ દ્વારા ૩૪૩ કરોડ,ઇલેક્ટોરલ ટ્રસ્ટ દ્વારા ૭૪.૨૭ કરોડ અને સીધું કૉર્પોરેટ દાન ૧૭૪ કરોડ રૂપિયા મળ્યું છે.ગુજરાતમાંથી સીધી રીતે મળેલા આ ૧૭૪ કરોડ રૂપિયાનું દાન ૪ પક્ષોને મળ્યું છે,જેમાં બીજેપીને ૧૬૩.૫૪૪ કરોડ, કૉન્ગ્રેસને ૧૦.૪૬૪ કરોડ, આપને ૦.૦૩૨ કરોડ અને એસ.કે.એમ.ને ૦.૦૨ કરોડ રૂપિયાનું દાન મળ્યું છે.
સૌથી વધુ ડોનેશન આપનારા કૉર્પોરેટ ડોનેશનમાં ટૉરન્ટ પાવરે ઇલેક્ટોરલ ટ્રસ્ટ દ્વારા ૩૦.૫૦ કરોડ, નિરમાએ ૨૪ કરોડ ઇલેક્ટોરલ ટ્રસ્ટ દ્વારા અને ૨૪ કરોડ સીધી રીતે,ટૉરન્ટ ફાર્માસ્યુટિકલે ઇલેક્ટોરલ ટ્રસ્ટ દ્વારા ૨૦.૫૦ કરોડ,ટોરન્ટ ફાર્માએ ઇલેક્ટોરલ ટ્રસ્ટ દ્વારા ૧૦ કરોડ,કૅડિલા હેલ્થ કૅરે ઇલેક્ટોરલ ટ્રસ્ટ દ્વારા ૧૦ કરોડ અને સીધી રીતે ૧૦ કરોડ તેમ જ આદિ એન્ટરપ્રાઇસે ઇલેક્ટોરલ ટ્રસ્ટ દ્વારા ૬ કરોડ અને સીધી રીતે ૬ કરોડ રૂપિયાનું ડોનેશન આપ્યું છે.
ગુજરાત વિધાનસભાની ચૂંટણીને આડે હવે ગણતરીના દિવસ બાકી છે અને પ્રચાર માટે તમામ પક્ષો-ઉમેદવારો એડીચોટીનું જોર લગાવી રહ્યા છે.ગુજરાતમાં રાજકીય પક્ષોને નાણાકીય વર્ષ ૨૦૧૬-૧૭થી ૨૦૨૦-૨૧ એમ છેલ્લા પાંચ વર્ષમાં કુલ રૃપિયા ૫૯૧.૨૭ કરોડનું દાન મળ્યું છે.આ પૈકી ડાયરેક્ટ ડોનેશનની વાત કરવામાં આવે તો ભાજપે રૃપિયા ૧૬૩.૫૪૪ કરોડ અને કોંગ્રેસે રૃપિયા ૧૦. ૪૬૪ કરોડનું દાન મેળવ્યું હોવાનું સામે આવ્યું છે.
રાષ્ટ્રીય પક્ષો અને પ્રાદેશિક પક્ષો દ્વારા વર્ષ ૨૦૧૬-૧૭થી ૨૦૨૦-૨૧ સુધીની કુલ આવક રૃપિયા ૧૬,૦૭૧. ૬૦ કરોડ જાહેર કરવામાં આવી છે.તેમાંથી ૭૯.૯૧ ટકા એટલે કે રૃપિયા ૧૨૮૪૨.૨૮૮ કરોડની આવક ૮ રાષ્ટ્રીય પક્ષોની છે.જ્યારે ક્ષેત્રિય પક્ષોને રૃપિયા ૩૨૨૯.૩૨ કરોડની આવક છેલ્લા પાંચ વર્ષમાં થઇ છે.લોકસભા ચૂંટણીના વર્ષ ૨૦૧૯-૨૦માં ૪૭૬૦.૦૯ કરોડનું ફંડ મળ્યું છે,જ્યારે પ્રાદેશિક પક્ષોને વર્ષ ૨૦૧૮-૧૯ દરમિયાન સૌથી વધુ એટલે કે ૧૦૮૯.૪૨૨ કરોડનું ફંડ મળ્યું હોવાનું સામે આવ્યું છે.
એસોસિયેશન ફોર ડેમોક્રેટિક રીફોર્મ્સ (એડીઆર) દ્વારા રજૂ કરવામાં આવેલી વિગતો અનુસાર કુલ આવકમાં રાષ્ટ્રીય પક્ષોને મળેલું દાન ૧૦૪૭૧.૦૪ કરોડ છે અને ૨૨૭૪.૫૭ કરોડ રૃપિયા ક્ષેત્રિય પક્ષોએ દાન થકી મેળવ્યા છે.ગુજરાતમાંથી મળેલા દાનની વાત કરીએ તો ઈલેક્ટોરલ બોન્ડ થકી ૩૪૩ કરોડ,ઈલેક્ટોરલ ટ્રસ્ટ થકી રૃ. ૭૪.૨૭ કરોડ અને સીધા કોર્પોરેટ દાન થકી રૃપિયા ૧૭૪ કરોડનું દાન પ્રાપ્ત થયું છે.ઈલેક્ટોરલ બોન્ડ થકી ૧૩ તબક્કામાં ૩૪૩ દાન મળ્યા છે.જેમાં સૌથી વધુ એપ્રિલ ૨૦૧૯ના તબક્કામાં રૃ. ૮૭.૫૦ કરોડ ત્યારબાદ ઓક્ટોબર ૨૦૨૨ના તબક્કામાં રૃપિયા ૮૧.૫૦ કરોડ મળ્યાની વિગતો સામે આવી છે.હાલ ગુજરાતમાં ચૂંટણીઓ થવા જઇ રહી છે ત્યારે આ વિશ્લેષણ ગુજરાતમાંથી મુખ્ય પક્ષોને કેટલું દાન મળ્યું છે? કોના દ્વારા મળ્યું છે? તે સમજવા માટે કરવામાં આવ્યું છે.જોકે, ઈલેક્ટોરલ બોન્ડ યોજના આવતાં બોન્ડ થકી મળેલું દાન કોણે આપ્યું તેનો ખ્યાલ આવે નહીં તેના માટે ‘તકેદારી’ રાખવામાં આવે છે.
રાષ્ટ્રીય અને પ્રાદેશિક પક્ષો દ્વારા જાહેર કુલ આવક જેનો વાર્ષિક અહેવાલ ચૂંટણી પંચની વેબસાઇટમાં પણ છે,તે રૃપિયા ૧૬,૦૭૧ કરોડ છે.પાંચ વર્ષમાં કુલ આવકના ૭૯.૯૧ ટકા એટલે કે ૧૨૮૪૨.૨૮ કરોડ ૮ રાષ્ટ્રીય પક્ષો દ્વારા જાહેર કરાયા છે.
