સોમવારે ન્યૂયોર્કમાં યુએન જનરલ એસેમ્બલી ગાઝા પટ્ટીમાં યુદ્ધ પર એક ખાસ શિખર સંમેલન યોજઈ.તે ફ્રાન્સ અને સાઉદી અરેબિયાના નેતૃત્વ હેઠળના રાજદ્વારી પ્રોજેક્ટનો સિલસિલો છે જે દાયકાઓથી ચાલતા સંઘર્ષના એકમાત્ર ઉકેલ તરીકે બે રાજ્ય કે જેમાં ઇઝરાયલીઓ અને પેલેસ્ટિનિયનો સાથેસાથે અસ્તિત્વમાં રહેશે.આ પ્રસ્તાવ બંને દેશોને પુનર્જીવિત કરવા માટે આંતરાષ્ટ્રીય સમુદાય દબાણ કરી રહ્યું છે.
સોમવારની બેઠકમાં, ઘણા દેશોએ કહ્યું છે કે તેઓ 145 થી વધુ યુએન સભ્યોમાં જોડાશે જેઓ પહેલાથી જ પેલેસ્ટિનિયન રાજ્યને માન્યતા આપે છે.આમાં ફ્રાન્સ,કેનેડા,યુનાઇટેડ કિંગડમ,બેલ્જિયમ,ઓસ્ટ્રેલિયા,લક્ઝમબર્ગ અને માલ્ટાનો સમાવેશ થાય છે.હમાસ સંચાલિત આરોગ્ય મંત્રાલયના જણાવ્યા અનુસાર, પેલેસ્ટિનિયન રાજ્યને માન્યતા આપવા અંગેના તાજેતરના યુરોપિયન ઘોષણાઓ ગાઝામાં ઇઝરાયલના ચાલી રહેલા લશ્કરી અભિયાનના પરિણામે આવ્યા છે જેમાં 65,000 થી વધુ લોકો માર્યા ગયા છે,જોકે આંતરરાષ્ટ્રીય સંશોધકોએ આ આંકડો ઘણો વધારે હોવાનો અંદાજ લગાવ્યો છે.ગયા સોમવારે, યુએનના કબજા હેઠળના પેલેસ્ટિનિયન પ્રદેશ પરની સ્વતંત્ર આંતરરાષ્ટ્રીય તપાસ પંચે એક અહેવાલ પ્રકાશિત કર્યો હતો જેમાં નિષ્કર્ષ કાઢવામાં આવ્યો હતો કે ઇઝરાયલ ગાઝામાં નરસંહાર કરી રહ્યું છે.ઇઝરાયલ અને તેના મુખ્ય સાથી દેશ યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સે આ અહેવાલસના આધારે પેલેસ્ટાઇનને એક રાજ્ય તરીકે માન્યતા આપવાની કોઈપણ યોજનાની નિંદા કરી છે તેમને નકારી કાઢ્યા છે,અને દાવો કર્યો છે કે આમ કરવું હમાસના આતંકવાદઓ માટે પુરસ્કાર હશે. 7 ઓક્ટોબર, 2023 ના રોજ આતંકવાદી હમાસ જૂથ દ્વારા ઇઝરાયલ પર કરવામાં આવેલા હુમલાઓનો ઉલ્લેખ કરીને આ બંને દેશોએ જેમાં લગભગ 1,200 લોકો માર્યા ગયા હતા તેનો વિરોધ નોંધાવ્યો હતો.
ફક્ત ‘રાજકીય નાટક’
પેલેસ્ટાઇનના સમર્થકો પણ કહે છે કે પેલેસ્ટાઇનને રાજ્ય તરીકે માન્યતા આપવી તે અપૂરતી હોઈ શકે છે જો તેને કાર્યવાહી સાથે જોડવામાં ન આવે.પશ્ચિમના દેશો પ્રતીકાત્મક હાવભાવ અપનાવે છે,જ્યારે પેલેસ્ટાઇનીઓ પાસે ન્યાય કે રાજ્યત્વ નથી,ફક્ત જીવંત વાસ્તવિકતા અને આંતરરાષ્ટ્રીય પ્રદર્શન વચ્ચેનું અંતર વધતું જાય છે.ઇઝરાયલના કબજા હેઠળના વેસ્ટ બેન્કના રામલ્લાહ સ્થિત પેલેસ્ટાઇન ઇન્સ્ટિટ્યૂટ ફોર પબ્લિક ડિપ્લોમસીના હિમાયતી નિર્દેશક ઇનેસ અબ્દેલ રાઝેકે પેલેસ્ટિનિયન થિંક ટેન્ક અલ શબાકા માટે ઓગસ્ટના લખાણમાં આ દલીલ કરી હતી.
બુધવારે, ગાર્ડિયન કટારલેખક ઓવેન જોન્સે લખ્યું હતું કે ઇઝરાયલ સામે લેવામાં આવેલી દરેક કાર્યવાહી પ્રદર્શનકારી રહી છે,જેથી જનતા તરફથી કાર્યવાહીની માંગણીઓને ઓછી કરી શકાય.
થિંક ટેન્ક ઇન્ટરનેશનલ ક્રાઇસિસ ગ્રુપના યુએન ડિરેક્ટર રિચાર્ડ ગોવને આ અઠવાડિયે યુએસ સ્થિત પોલિસી જર્નલ જસ્ટ સિક્યુરિટીમાં લખ્યું છે કે માન્યતાઓના નવા બેચ પર ઇઝરાયલ કેવી પ્રતિક્રિયા આપશે તે અંગે પણ ચિંતા છે.ઇઝરાયેલના વડાપ્રધાન બેન્જામિન નેતન્યાહૂ યુએનના બાકીના સભ્યપદને અવગણવાનો લાંબો ટ્રેક રેકોર્ડ ધરાવે છે.વધુમાં ગોવને લખ્યું કે રાજદ્વારીઓને ચિંતા કરતી એક પરિસ્થિતિ એ છે કે નેતન્યાહૂ જેમણે ગયા અઠવાડિયે જાહેરાત કરી હતી કે કોઈ પેલેસ્ટિનિયન દેશ બનશે નહીં અને તેમના ભાષણમાં પેલેસ્ટિનિયન પ્રદેશોના ભાગોને ઔપચારિક રીતે જોડવાની યોજનાઓની જાહેરાત કરીને માન્યતા પ્રક્રિયાનો જવાબ આપી શકે છે.
શું માન્યતા શાંતિ લાવી શકે છે?
એ સ્પષ્ટ છે કે ફક્ત પેલેસ્ટિનિયન રાજ્યને માન્યતા આપવાથી ગાઝામાં ઇઝરાયલનું યુદ્ધ બંધ થશે નહીં.માન્યતા એ બહિષ્કાર અને દંડાત્મક પગલાંનો ભૂલભરેલો વિકલ્પ છે જે નરસંહારને ચાલુ રાખતા દેશ સામે લેવા જોઈએ એમ કટારલેખક ગિડીઓન લેવીએ ઓગસ્ટમાં ઇઝરાયલી અખબાર હારેટ્ઝમાં દલીલ કરી હતી.માન્યતા એ ખોખલી સેવા છે.આ નરસંહાર બંધ થશે નહીં, જે આંતરરાષ્ટ્રીય સમુદાય દ્વારા વ્યવહારિક પગલાં લીધા વિના રોકી શકાશે નહીં.હકીકતમાં, જેમ કે કાનૂની નિષ્ણાતો નિર્દેશ કરે છે, મુદ્દાઓ અલગ છે.પેલેસ્ટાઇન એક રાજ્ય હોય કે ન હોય,આંતરરાષ્ટ્રીય કાયદા પહેલાથી જ અન્ય રાષ્ટ્રોને શંકાસ્પદ નરસંહાર થતો અટકાવવા માટે શક્ય તેટલું બધું કરવા માટે ફરજ પાડે છે.
રાજદ્વારી સુધારો
પેલેસ્ટિનિયન દેશની માન્યતા હાલના આંતરરાષ્ટ્રીય રાજદ્વારી,અમલદારશાહી અને કાનૂની માળખામાં યુદ્ધવિરામ માટે મજબૂત કેસ બનાવી શકે છે.
ત્રિમાસિક શૈક્ષણિક જર્નલ ધ કૈરો રિવ્યુ ઓફ ગ્લોબલ અફેર્સના પાનખર 2025 ના સંસ્કરણમાં, ઇજિપ્તીયન રાજકીય વિશ્લેષક ઓમર ઔફે નિર્દેશ કર્યો હતો કે પેલેસ્ટિનિયન અધિકારીઓએ અગાઉ 1989 માં જીનીવા સંમેલનોમાં પ્રવેશ કરવાનો પ્રયાસ કર્યો હતો પરંતુ સ્વિટ્ઝર્લૅન્ડ દ્વારા તેમને નકારી કાઢવામાં આવ્યા હતા કારણ કે, સ્વિસ લોકોએ કહ્યું હતું કે, પેલેસ્ટિનિયન રાજ્યના અસ્તિત્વ વિશે અનિશ્ચિતતા હતી.
ઓગસ્ટમાં, જીનીવા સેન્ટર ફોર સિક્યુરિટી પોલિસીના શાંતિ વાટાઘાટકાર નોમી બાર યાકોવે મીડિયાને જણાવ્યું હતું કે માન્યતા તાત્કાલિક કંઈપણ બદલતી નથી પરંતુ તે પેલેસ્ટિનિયનોને વાટાઘાટોમાં ઘણો મોટો હિસ્સો આપે છે,કારણ કે જ્યારે તમે રાજ્ય વિરુદ્ધ રાજ્યની વાટાઘાટો કરી રહ્યા છો,ત્યારે તે રાજ્ય અને માન્યતા પ્રાપ્ત રાજ્ય [અથવા] એક રાજ્ય જે ફક્ત એક અસ્તિત્વ છે તે વચ્ચે વાટાઘાટો જેવું નથી.દ્વિપક્ષીય માન્યતાને રાજદ્વારી સુધારાનું એક સ્વરૂપ ગણી શકાય.માન્યતા આપનારા દેશો જેમ કે ફ્રાન્સ કે બેલ્જિયમએ પેલેસ્ટાઇન સાથેના સંબંધોની સમીક્ષા કરવી જોઈએ તેમજ તેના પ્રત્યેની તેમની કાનૂની જવાબદારીઓનું મૂલ્યાંકન કરવું જોઈએ.
