જોર્ડનમાં 1999 થી હમાસ પર પ્રતિબંધ મૂકવામાં આવ્યો છે,પરંતુ આ નિર્ણયને ઉલટાવી દેવાની હાકલ કરનારા લોકો સાથે વધતી સંખ્યામાં અવાજો જોડાઈ રહ્યા હોય તેવું લાગે છે.હમાસના નેતા ખાલેદ મશાલની જોર્ડનની તાજેતરની મુલાકાતે સામ્રાજ્ય અને પેલેસ્ટિનિયન ઇસ્લામિક ચળવળ વચ્ચેના સંબંધોની સંભવિત પુનઃસ્થાપનાની ચર્ચાને પુનર્જીવિત કરી છે.
1999 માં હમાસ,મુસ્લિમ બ્રધરહુડની એક ગોળીબારી યોજનાને લઇ જોર્ડનમાં હાશેમાઇટ કિંગડમની અંદર ગેરકાયદેસર પ્રવૃત્તિઓ હાથ ધરવાના આરોપોનો સામનો કર્યા પછી પ્રતિબંધિત કરવામાં આવ્યો હતો.પછી જોર્ડનના સત્તાવાળાઓએ મશાલ અને હમાસના પાંચ વરિષ્ઠ અધિકારીઓ મુસા અબુ મારઝૌક,ઇબ્રાહિમ ઘોશેહ,ઇઝ્ઝત અલ-રિશેક,સામી ખાટર અને મોહમ્મદ નઝાલ સામે ધરપકડ વોરંટ જારી કર્યું હતું.ત્યારથી હમાસના અધિકારીઓ કતારમાં રહે છે.
2006 માં જોર્ડને હમાસ પર સીરિયાથી રાજ્યમાં શસ્ત્રોની દાણચોરી કરવાનો આરોપ મૂક્યો હતો.2015 માં 12 જોર્ડનિયનોને હમાસ સેલમાં તેમની સંડોવણી બદલ 15 વર્ષ સુધીની જેલની સજા ફટકારવામાં આવી હતી.તેઓને જોર્ડનની સુરક્ષા અદાલત દ્વારા વિસ્ફોટકો બનાવવા અને શાંતિને ખલેલ પહોંચાડવાના કૃત્યો કરવા બદલ દોષિત ઠેરવવામાં આવ્યા હતા.ગયા વર્ષે મશાલ અને હમાસના અન્ય બે અધિકારીઓ,ઇસ્માઇલ હનીયેહ અને અલ-રિશેકને 85 વર્ષની વયે મૃત્યુ પામેલા અને જોર્ડનમાં દફનાવવામાં આવેલા ગોશેહના અંતિમ સંસ્કારમાં ભાગ લેવાની મંજૂરી આપવામાં આવી હતી.
2009 માં મશાલને તેના પિતાના અંતિમ સંસ્કારમાં ભાગ લેવા માટે જોર્ડનમાં પ્રવેશવાની મંજૂરી આપવામાં આવી હતી.ગયા મહિને હમાસ નેતાએ ફરીથી જોર્ડનની બે અઠવાડિયાની આશ્ચર્યજનક મુલાકાત લીધી.જોર્ડન અને પેલેસ્ટિનિયન સૂત્રોએ જણાવ્યું હતું કે તે ખાનગી મુલાકાત હતી જે દરમિયાન તે ફક્ત પરિવારના સભ્યો અને સંબંધીઓ સાથે જ મળ્યો હતો.સૂત્રોએ ધ્યાન દોર્યું હતું કે મશાલ જોર્ડનની મુલાકાત લઈ શક્યો ન હોત જો તેને અમ્માનમાં “વરિષ્ઠ નિર્ણય નિર્માતાઓ” ની પરવાનગી ન મળી હોત,જે શાહી મહેલમાં સામેલ થવાનો સંકેત છે.
નઝાલ, હમાસના અધિકારીઓમાંના એક કે જેમને અગાઉ જોર્ડનમાંથી હાંકી કાઢવામાં આવ્યા હતા,તે મશાલની મુલાકાતની તૈયારી માટે રાજ્યમાં પહોંચ્યા હતા સૂત્રોએ જણાવ્યું હતું.પાન-અરબ ન્યૂઝ વેબસાઇટ અરબી 21 અનુસાર, કતાર પાછા ફરતા પહેલા, હમાસના નેતાએ જોર્ડનના વરિષ્ઠ રાજકીય અને સુરક્ષા અધિકારીઓ સાથે મુલાકાત કરી.હમાસની નજીકના સ્ત્રોતે પુષ્ટિ કરી કે મશાલે જોર્ડનના અધિકારીઓ સાથે શ્રેણીબદ્ધ બેઠકો યોજી હતી પરંતુ તેમની ઓળખ જાહેર કરવાનો ઇનકાર કર્યો હતો.
પેલેસ્ટિનિયન ઓથોરિટીના એક અધિકારીએ શનિવારે જણાવ્યું હતું કે રામલ્લાહ હમાસ અને જોર્ડન વચ્ચે દેખીતી સંવાદિતાને નજીકથી અનુસરે છે.અધિકારીએ ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે અમ્માન અને હમાસ વચ્ચે સંભવિત “સુલ્હા” (સમાધાન) વિશે વાત કરવા છતાં જોર્ડન સાથે PA ના સંબંધો હંમેશની જેમ મજબૂત છે.મશાલની મુલાકાતના દિવસો પછી સંખ્યાબંધ જોર્ડનના રાજકારણીઓ અને શિક્ષણવિદોએ તેમની સરકારને હમાસ સાથેના સંબંધો પુનઃસ્થાપિત કરવા હાકલ કરી રહ્યા છે.આ કોલ મિડલ ઈસ્ટ સ્ટડીઝ સેન્ટર દ્વારા આયોજિત સેમિનાર દરમિયાન કરવામાં આવ્યો હતો,જે અમ્માનમાં એક સ્વતંત્ર થિંક ટેન્ક બેનર હેઠળ જોર્ડન અને હમાસ વચ્ચેનો સંબંધ; ફાઉન્ડેશન્સ,ટ્રાન્સફોર્મેશન્સ અને ફ્યુચર ડાયરેક્શન્સને લઇ કરાઈ રહ્યા છે.
જોર્ડનની મોટી ભૂલ
સંસદમાં ઇસ્લામવાદી અલ-ઇસ્લાહ બ્લોકના વડા જોર્ડનના સાંસદ સાલેહ અલ-અરમૌતીએ ઇવેન્ટ દરમિયાન જણાવ્યું હતું કે જોર્ડને મોટી ભૂલ કરી જ્યારે તેણે હમાસ સાથેના સંબંધો તોડી નાખ્યા.જોર્ડનનું હિત હમાસ સાથેના સંબંધોને પુનઃસ્થાપિત કરવાનું છે. આર્મૌટીએ જણાવ્યું હતું કે, સામ્રાજ્યએ અગાઉ હમાસ કાર્ડનો એક કરતા વધુ સ્તરે ઉપયોગ કર્યો હતો.તેમણે ઉમેર્યું હતું કે હમાસ સાથે સંબંધો પુનઃસ્થાપિત કરવાથી જોર્ડનને આંતરરાષ્ટ્રીય ક્ષેત્રે તેની ભૂમિકા વધારવાની મંજૂરી મળશે. હમાસથી ડરવાનું કોઈ કારણ નથી, આર્મોટીએ દલીલ કરી કે કેટલાક યુરોપિયન દેશો પણ ગુપ્ત રીતે હમાસ સુધી પહોંચી રહ્યા છે.
જોર્ડનના સાંસદે કહેવાતા જોર્ડન વિકલ્પનો વિરોધ કરવા બદલ હમાસની પ્રશંસા કરી હતી કે જે રાજ્યને પેલેસ્ટિનિયન રાજ્ય સાથે બદલવાની કલ્પના કરે છે.તેણે ભૂતપૂર્વ યુએસ પ્રમુખ ડોનાલ્ડ ટ્રમ્પની સદીની ડીલ શાંતિ યોજના સામે જોર્ડન સાથે ઊભા રહેવા બદલ હમાસને વધાવ્યું હતું.જેનું સત્તાવાર શીર્ષક છે સમૃદ્ધિ માટે શાંતિ : પેલેસ્ટિનિયન અને ઇઝરાયેલી લોકોના જીવનને સુધારવા માટેનું વિઝન
જોર્ડનના લોકોએ આ યોજનાને ફગાવી દેવા માટે ઝડપી હતી કારણ કે તે રાજ્યની રાષ્ટ્રીય સુરક્ષા માટે અસ્તિત્વમાં ખતરો છે.મુખ્યત્વે કારણ કે તે પેલેસ્ટિનિયનોને પશ્ચિમ કાંઠે,ગાઝા પટ્ટી અને પૂર્વ જેરુસલેમમાં સ્વતંત્ર રાજ્ય સ્થાપિત કરવાના અધિકારને નકારે છે,જે એક પગલું છે.જોર્ડનને તેમના માટે વતન બનાવવાનો માર્ગ મોકળો કરી શકે છે.અર્મૌતીએ દાવો કર્યો હતો કે હમાસ અને જોર્ડનના અધિકારીઓ વચ્ચે બંને પક્ષો વચ્ચે તણાવ હોવા છતાં સંપર્ક ચાલુ રહ્યો છે.તેણે દાવો કર્યો હતો કે હનીયેહ જોર્ડનના જનરલ ઈન્ટેલિજન્સ ડિરેક્ટોરેટના વડાને પેલેસ્ટિનિયન મુદ્દાને લગતા નવીનતમ વિકાસ વિશે માહિતી આપતો હતો.
અન્ય વક્તા ડૉ. હસન અલ-મુમાનીએ જોર્ડન યુનિવર્સિટીના આંતરરાષ્ટ્રીય સંબંધોના લેક્ચરરે જણાવ્યું હતું કે જોર્ડન અને હમાસ વચ્ચેના સંબંધો પુનઃસ્થાપિત થવાથી બંને પક્ષોને ફાયદો થશે.જોર્ડને હમાસ સાથે વ્યવહારમાં વ્યવહારિક અભિગમ અપનાવવાની જરૂર છે.
